De perfecte veganist bestaat niet

Wanneer mensen horen dat je een veganist bent, proberen ze je vaak maar al te graag te betrappen op inconsistenties. “Ja maar doe je dan ook zus of zo?” Want als je een veganist bent, dan moet dat zonder uitzondering in alle facetten van je leven perfect tot uiting komen, toch? Nee, want de perfecte veganist bestaat helemaal niet.

Als de bestemming onbereikbaar lijkt, begint niemand aan de reis. Hetzelfde geldt voor de reis naar een diervriendelijke, duurzame en bewuste levensstijl. Ik hoor mensen vaak zeggen dat ze nooit vegan zouden kunnen zijn omdat ze bijvoorbeeld kaas nooit zouden kunnen missen, ze bont of leer te mooi vinden of sowieso eens in de zoveel tijd vlees of vis willen eten als ze uiteten gaan. En omdat ze dan toch niet meer de perfecte veganist kunnen zijn, doen ze er maar helemaal niks mee.

Vergelijkbaar gaf in een onderzoek onder voormalige veganisten 43 procent aan dat ze hun plantaardige voedingspatroon en diervriendelijke lifestyle maar helemaal overboord hebben gegooid omdat ze het gevoel hadden dat ze toch niet helemaal puur konden zijn. ¹ Dat is natuurlijk hartstikke zonde en schiet het doel keihard voorbij.

Het vegan spectrum

Het gaat er namelijk helemaal niet om dat je de perfecte, consistente veganist bent, want die bestaat helemaal niet! Ik vind dat we het label “vegan” niet moeten zien als iets wat je heel zwart-wit wel of niet bent, maar meer als een spectrum. Een geleidelijk verloop van 0 tot 100, waarin de 100 vrijwel onmogelijk is. Er is namelijk altijd wel iemand verder op dit spectrum en dus ‘meer vegan’ dan jij.

Niet zwart-wit

Ben je bijvoorbeeld vegan als je helemaal plantaardig eet maar nog wel een tweedehands leren jasje draagt die je ooit kreeg? Of eens in de maand de niet-vegan taart bij je oma eet? Of plantaardig eet maar wel paardrijdt? Groente koopt van een boer die insecticiden heeft gebruikt? Een huisdier hebt, puur voor jouw plezier? Of sneakers draagt waar dierlijke lijm in is gebruikt? Of truffels eet waarbij zwijnen of honden zijn gebruikt om ze op te sporen?

Ben je vegan als je plantaardig eet maar wel een lucifer aansteekt, terwijl er varkensbotten en -gelatine in het kopje zitten? Bij iemand op visite bent en op z’n leren bank gaat zitten? Of op de leren bekleding in een taxi? Of helemaal plantaardig eet, zeven dagen in de week demonstreert voor dierenrechten, twintig asielhonden en -cavia’s hebt geadopteerd, lieveheersbeestjes kust maar wel medicijnen neemt die ooit zijn getest op dieren (dit zijn vrijwel alle medicijnen)?

Ik ben geen perfecte veganist

Ik ben zelf ook geen perfecte veganist. Zo heb ik nog een oude leren tas die ik ooit kreeg voor m’n afstuderen, heb ik nog schoenen waarvan ik inmiddels weet dat ze een leren zool hebben en heb ik nog maatpak gemaakt van kasjmierwol. Ik zou die producten nu nooit meer opnieuw kopen, maar ja, ik heb ze nog wel. Ik schroom ook niet om lucifers te gebruiken, op een leren bank te gaan zitten en als ik ’s nachts word geteisterd door een mug, sla ik ‘m hartstikke dood.

Vasthouden aan perfectie werkt soms averechts

Niet alleen is het niet haalbaar om de perfecte veganist te zijn, ook kan het juist averechts werken om het in elke situatie na te streven. Laat me een voorbeeld geven: hoewel ik inmiddels een geoefende etikettenlezer ben en m’n uiterste best doe om dierlijke producten te mijden, ben ik hier minder streng in met wijn in restaurants. Hetzelfde geldt voor het mandje brood dat dan op tafel staat, wat trouwens altijd het hoogtepunt van mijn etentje is. Veel wijn is geklaard met vislijm of varkensgelatine en in sommig ambachtelijk brood wordt melkpoeder of ei gebruikt.

Hoewel ik normaal gesproken altijd check of wat ik eet echt vegan is, laat ik het in het geval van wijn en tafelbrood even achterwege en hoop dan op het beste. De bediening weet namelijk negen van de tien keer toch niet of die wijn vegan is en wat er precies in dat huisgebakken brood gaat. Hij wordt zenuwachtig, het wordt een ongemakkelijk gesprek, hij moet het drie keer achter gaan vragen en heeft dan vaak nog steeds het antwoord niet. In het beste geval heb je uiteindelijk toch een ja of een nee. Maar één ding weet je zeker: al jouw tafelgenoten laten het wel uit hun hoofd om een vegan lifestyle te overwegen. “Moet je dan ook al daarop letten? Jeetje, dát is ingewikkeld!” Onderaan de streep dus een verlies voor de dieren.

Dennis en brood, een haat-liefde verhouding. Het mandje tafelbrood is de highlight van mijn etentje, waarbij ik meestal niet navraag of het vegan is.

Waar het wél om draait

Je ziet het: het is vrijwel onmogelijk en ook nog eens niet altijd het meest effectief om de perfecte veganist te zijn, maar dat is ook helemaal niet nodig. Het draait om het grotere plaatje, niet om de uitzonderingen. Het gaat erom dat je blijft openstaan voor verbetering, blijft leren en elke dag bekijkt waar jij die dag een klein stapje kunt zetten op het spectrum.

Blijf kritisch naar jezelf en streef naar verbetering, maar volg je eigen tempo en zorg dat het leuk, lekker en haalbaar blijft voor jezelf. Gooi het niet overboord als je puurheid is doorbroken door een uitzondering of slippertje. Pak het gewoon weer direct op, focus op wat je wél al goed doet en breid dat uit. Moet je dan eens opletten waar je over een jaar staat.

Afkeurende vegans

Laat je dus ook niet ontmoedigen door die boze vegans die alle vleesverminderaars en vegetariërs afkeuren. De wereld en de dieren hebben namelijk veel meer aan de grote massa die elke dag een klein stapje verschuift op het spectrum, dan aan dat handjevol streberige, zogenaamd perfecte veganisten in dat exclusieve clubje. Deze veganisten zijn trouwens meestal ineens vergeten dat ook zij niet vegan geboren zijn en dat zij vrijwel allemaal ook ooit eerst minder dierlijke producten of vegetarisch zijn gaan eten.

Ik pleit ervoor dat we dat exclusieve clubje een heel stuk inclusiever maken. Dat je niet perfect hoeft te zijn om ‘erbij’ te horen en trots uit te mogen dragen dat jij een plantaardige, diervriendelijke levensstijl nastreeft. Dat je al veel eerder zonder blikken of blozen mag zeggen dat jij je bezighoudt met veganisme en steeds probeert te verschuiven op het spectrum. Want perfect, dat is niemand.